اکثر ما بیشتر اوقات باید بدون کمک دیگران، مطلب یا کتابی را مطالعه کنیم؛ مطالعه یادگیری از معلمی است که حضور ندارد. زمانی در کار مطالعه موفق می شویم که نحوه مطالعه کتاب را بدانیم.
بعد از فراهم سازی شرایط محیطی و مکان مناسب برای مطالعه، نوبت به رعایت اصول مطالعه ی صحیح می رسد. مطالعه یعنی خواندن یک کتاب. خواندن مانند هر فعل دیگری، بایدها و نبایدهایی دارد و مانند هر فعل دیگری علی رغم اینکه اصول مشخصی دارد، هر فرد آن را به شیوه ی خود انجام میدهد. به عبارتی، تفاوت افراد در مطالعه، همگی با سطوح خواندن آن ها بستگی دارد.
مطلب دیگری که حائز اهمیت فراوانی در مطالعه ی صحیح و اصولی است، برنامه ریزی برای مطالعه است.
بنابراین لازم است قبل از کسب هر گونه مهارتی در مطالعه، تفاوت های موجود در سطوح مختلف خواندن و مطالعه را بدانیم و سپس به برنامه ریزی مطالعه در سایه ی مطالعه ی صحیح بپردازیم.
چهار سطح خواندن داریم که به ترتیب به بررسی هر یک از آن ها می پردازیم. در نظر داشته باشید که در ابتدای مطالعه ی هر کتاب، به خصوص کتاب های سخت و پرمحتوای حقوقی، تمام این سطوح باید رعایت شود و در برنامه ی مطالعه شما، بنا به نیاز آن درس ، هر سطح به طور جداگانه، رعایت گردد.
خواندن ابتدایی یا مقدماتی
در اولین سطح از خواندن ، یادگیرنده شناختن تک تک کلمات را یاد میگیرد.
مثلا در جمله « اثر قانون نسبت به آتیه است و قانون نسبت به ما قبل خود اثر ندارد مگر اینکه در خود قانون، مقررات خاصی نسبت به این موضوع اتخاذ شده باشد» ، یادگیرنده با ور رفتن به واژه ها معانی آن ها را درک می کند.
کسب مهارت در این سطح را شما قبلا آموخته اید. مشکل زمانی است که بخواهید مطلبی را که به زبان شما نوشته نشده است، فهمید. در این جاست که ابتدا باید کلمات نوشته شده را بشناسیم و بعد معانی هر واژه را تشخیص دهیم تا بتوانیم به منظور جمله پی ببریم.
در این سطح بسیاری از متقاضیان مشکل دارند، که مهم ترین آن عوامل مربوط به فن مطالعه است و برخی از آن مشکلات به آموزش قبلی یادگیرنده بستگی دارد.
به عنوان مثال : شما متقاضی عزیز جمله زیر را چگونه میبینید؟
«مال پیشاپیش منقول: یعنی مالی که در زمان انعقاد عقد متصل به غیر منقول است ولی بنای متعاملین بر جدایی آن است»
مراحل مقدماتی خواندن اهمیت بسیار دارد. زیرا بدون مهارت پیدا کردن در مرحله مقدماتی، به خواندن اجمالی نمیتوان پرداخت.
خواندن اجمالی
هدف از این سطح از خواندن فهمیدن هرچه بیشتر مطالب در زمان محدود است. در این سطح خواننده میخواهد بداند کتاب درباره چیست، شامل چه قسمت هایی است و ...
با مرور اجمالی درک مطلب برای خواننده آسان می شود و این امر به تند خواندن او کمک میکند. در این مرحله جزئیات نادیده گرفته می شود و توجه به جملات اساسی و اصلی است و بدین منظور باید به فهرست مندرجات، پیشگفتار، مقدمه، خلاصه و نتیجه های آخر فصول، ضمائم، جداول، کتابنامه و ... نگاهی گذرا داشت.
خواندن تحلیلی
خواندن تحلیلی، نسبت به دو سطح قبلی، فعالیتی پیچیده تر و روش منظم تر دارد. خواندن تحلیلی، بهترین نوع خواندن در زمان نامحدود است و مطالعه تحلیلی خواندنی فعالانه است.
خواندن تحلیلی به طور اساسی برای درک و فهم مطالب استفاده می شود.
خواندن تلفیقی یا تطبیقی
این سطح خواندن، بالاترین سطح خواندن است. در این سطح از خواندن، فرد نه تنها یک کتاب یا منبع، بلکه منابع و کتاب های زیادی را مطالعه میکند و مطالب نوشته شده را کنار هم گذاشته تا روابط آن ها را با یکدیگر معین کند. به علاوه او موضوع مورد بحث را نیز تحلیل می کند. این سطح از خواندن فعالانه ترین و پرکارترین خواندن است.
تنظیم برنامه مطالعه برای آزمون وکالت
در برنامه ریزی برای مطالعه ی منابع آزمون وکالت، به برنامه ریزی ذهنی بسنده نکنید و با صرف زمان اندکی، برنامه را روی کاغذ بیاورید.
به یاد داشته باشید، برنامه ی زندگی هر شخص با دیگری متفاوت است و بهترین وقت برای مطالعه، بستگی به عادات فردی هر شخص دارد. در نتیجه برنامه ی درسی پذیرفته ی شده ی آزمون وکالت دوره ی قبل، که به فرض مثال از ساعت 5 صبح شروع می شود با برنامه ی فردی که بنا به عادات شخصی، شب ها تمرکز بیشتری دارد و صبح ها می خوابد، کانلا متفاوت است و برنامه ی هیچ یک از این ها برای دیگری مناسب نبوده و باعث توفیق وی نخواهد شد.
پس ما در این مبحث سعی نداریم که برنامه ی واحدی به همه داوطلبان ارائه کنیم، تنها نکته های برنامه ریزی صحیح را به شما آموزش خواهیم داد و امیدواریم که هر فرد بنا به عادت های شخصی خود، موفق به نوشتن صحیح ترین برنامه شود.
در برنامه ریزی خود به این نکات توجه کنید:
- مطالب یادگرفته شده اگر قبل از خواب مرور شود، دیرتر فراموش می شود.
-
عده ای برای کسب موفقیت در آزمون های وکالت، مطالعه و آموزش منابع آزمون ،به کلاس های آموزشی مرتبط مراجعه می کنند. مرور بعد از این کلاس ها، کمک موثری به مطالعه و یادگیری منابع، می کند.
(نکته 1: به ازای یک ساعت درس، دو ساعت مطالعه لازم است. البته این ساعت به نسبت افراد مختلف می تواند کم یا زیاد شود.)
(نکته 2: دروس خود را قبل از رفتن به کلاس مطالعه کنید. زیرا مطالب را بیشتر می فهمید.) - مطالب آموخته شده را پیش خود تکرار کنید و یا یک بار بنویسید و بعد با کتاب مقایسه کنید. در اثر این کار به اشتباهات خود پی می برید.
- مثال و توضیحات هر مطلب یادگیری را خود شخصا ابداع کنید. اگر مطلب را خوب فهمیده باشید، این کار را می توانید انجام دهید.
- مطالب یادگیری جدید را با اطلاعات و معلومات قبلی خود ارتباط دهید.
- به هنگام مطالعه کار دیگری هم انجام دهید. مانند: نوشتن، یادداشت کردن، خلاصه کردن نکات مهم، خط کشیدن زیر مطالب مهم، زیرا با این کار درباره مطالب بیشتر فکر می کنید و اندیشیدن اولین قدم در مطالعه فعال است.
- اگر پاراگرافی را نفهمیدید، دوباره مطالعه کنید. این بار روی هر جمله تامل کنید و از خود سوال نمایید و به این طریق به مطالعه ادامه دهید. اگر با این روش درک آن مطالب برایتان روشن نیست، موقتا آن را کنار بگذارید و قسمت های بعدی آن را مطالعه کنید و بعد برگردید و به آن نگاه کنید. معمولا پس از کسب اطلاعات جدید و بیشتر و درک قسمتی از مطالب مهم، آن قسمت آسان تر می شود. اگر موفق به درک مطلب نشدید از کسانی که آن را فهمیده اند، سوال کنید.
برنامه مطالعه
پس از آگاهی یافتن از بهترین و مناسب ترین زمان برای مطالعه، باید به تنظیم برنامه مطالعه پرداخت. برنامه مطالعه باید با واقعیت زندگی شما تطبیق داشته باشد و به اندازه کافی انعطاف پذیر و قابل اجرا باشد. رعایت اصول زیر در زمان بندی اوقات برای تنظیم برنامه مفید است.
-
اگر از کلاس های کمک آموزشی استفاده می کنید، قبل از تنظیم برنامه برای مطالعه منابع آزمون وکالت، برنامه هفتگی کلاس خود را ببینید تا تعداد ساعات هر درس و ساعاتی که برای مطالعه آن لازم است را محاسبه کنید.
*فراموش نکنید قبل از شروع کلاس هایتان، زمانی برای مطالعه آن درس بگذارید. - در برنامه ریزی تان، هر تایم یا زمان مطالعه را ، 5/1 ساعت در نظر بگیرید. بعد از مطالعه هر درسی کمی استراحت کنید یا موضوع درس را عوض کنید. اما استراحت بهتر از تغییر موضوع درس است.
- در مطالعه دروس و منابع مختلف آزمون، ابتدا به مطالعه دروس دشوار بپردازید و دشوارترین آن را هر روز مطالعه و مرور کنید.
- مطالبی را که با هم شباهت ندارند، در کنار یکدیگر مطالعه کنید.
- محاسبه زمان مطالعه، یکی از عوامل موثر در تنظیم برنامه موثر مطالعه است. برنامه مطالعه تان را بر حسب ساعت تنظیم کنید.
- قبل از شروع برنامه ریزی، مشخص کنید در حال حاضر و بسته به نیاز و اهمیت، این منبع درسی را، در چه سطحی می خواهید مطالعه کنید (اجمالی، تحلیلی یا ...) و بعد از آن، زمان مورد نیاز در برنامه را تخمین بزنید.
برای کنترل زمان از طریق جدول زمانی، وسایلی برای تنظیم برنامه لازم است که عبارتند از:
الف. دفتر سر رسید ( یا دفتر یادداشت تاریخ دار)
برای تنظیم دفتر سر رسید باید تاریخ های مهم مانند قرار ملاقات ها، جشن های از قبل تعیین شده مثله تولد ها و ... را یادداشت کرد تا با یک نگاه به این دفتر، به کلیه تعهدات و وظایفی که باید در طول مدت باقی مانده تا آزمون انجام دهید، آگاه شوید. این دفتر سر رسید به مانند مهم ترین وسیله نشان دهنده جدول زمان بندی در طول زمان باقی مانده است. سایر تعهدات و وظایف که بعدا مشخص می شود لازم است در این دفتر ثبت شود.
ب. جدول زمانی مطالعه هفتگی که ساعت خاص هر درس یا منبعی را کاملا مشخص می کند.
دومین وسیله تنظیم برنامه، جدول زمان بندی مطالعه هفتگی است که این جدول بر اساس هفت روز یک هفته تنظیم می شود و همراه دفتر سر رسید مورد استفاده قرار می گیرد.
- به منظور تنظیم و نوشتن یک جدول زمان بندی مطالعه هفتگی برای آزمون وکالت، ابتدا یک جدول ساعت بندی شده تهیه کنید و تمام وظایف و تعهدات تعیین شده خود را در خانه های آن بنویسید.
- چهار خانه های خالی را با فعالیت های متغیر خود پر کنید.
- برای هر ساعت درس کلاسی در برنامه هفتگی 2 ساعت مطالعه در نظر بگیرید.
مزیت اصلی جدول زمانی مطالعه منابع آزمون وکالت این است که برای مطالعه هر درس و منبع در طول هفته اوقات مشخص را تعیین کرده اید.
برای اینکه مجبور به بازنویسی این جدول زمان بندی مطالعه هفتگی نشوید، یکی از ساده ترین روش ها این است که برنامه فعالیت های ثابت و مشخص را با خودکار و برنامه ها و فعالیت های متغیر را با مداد بنویسید که در صورت تغییر برنامه، به راحتی قابل تغییر است. مثلا در برنامه قرار است از ساعت 19 تا 21 روز سه شنبه به مطالعه یکی از دروس خود بپردازید. اما با دوستان به سینما میروید. میتوانید برنامه مطالعه را به ساعتی که به تماشای تلویزیون اختصاص داده اید، منتقل کنید.
نمونه برنامه مطالعه آزمون وکالت :
پ. فهرست زمانی کار های روزمره، که طرح کلی وظایف و کارهایی را نشان می دهد، که باید در یک روز انجام داد.
قبل از تنظیم برنامه ابتدا باید اوقات از پیش تعیین شده (مانند ساعات حضور در کلاس های آموزشی ، زمان کار، زمان سربازی و ...) و اوقات انعطاف پذیر (مانند زمان خرید، وقت آزاد و ...) را دقیقا مشخص کرده بدین ترتیب می توان جدول زمان بندی خود را طوری تنظیم کرد که بین ساعت های حضور در کلاس یا مطالعه یا کار کردن از یک سو و اوقات فراغت از سوی دیگر تعادل بر قرار شود.
فهرست کارهای روزانه، بیش از سایر جداول و وسایل تنظیم زمان به ما کمک می کند.
هر شب قبل از خواب و یا هر روز صبح زود، فهرست کارهایی را که در طول روز باید انجام دهید، مشخص کنید. اگر بدانید که انجام هر یک از کارهایتان چقدر طول می کشد، برنامه انجام کارها را واقع بینانه تر طرح میکنید.
به خاطر داشته باشید در هنگام تنظیم برنامه ی زمان بندی، کارهای اولویت دار، کارهای مهم و کارهایی که می توان انجام آن را به تاخیر انداخت را از هم متمایز کنید.
در پایان، باز هم تاکید خواهیم کرد که هر شخصی در زندگی برنامه ها و اولویت هایی دارد که الزاما برای همه یکسان و یا حتی اولویت، نیست. پس بهترین شخص برای تنظیم برنامه، خود شما هستید و یا نهایتا فردی که شناخت کامل نسبت به شما و برنامه ی روزانه ی شما داشته باشد و یا شما آنرا آگاه کرده باشید. مطالب ذکر شده، نکات علمی، اصولی و آزموده شده در زمینه ی برنامه ریزی هستند، که امید است با رعایت این نکات و در نظر گرفتن زمان های بازدهی خودتان، بتوانید، بهترین برنامه را تنظیم نمایید.
نویسنده: شیوا ترابی